Dünya bankası bugün enerji sektörüne yapılan yatırımların %7 sini sağlamaktadır. Buna karşılık sağlık, beslenme, eğitim, emeklilik ve diğer sosyal hizmetlere sağlanan doğrudan destekler, 1980 deki %5’ten bugün %22 ye yükselmiştir.
184 ülkenin sahip olduğu banka, kalkınmayı farklı biçimde yapmakta ve cinsiyet, toplumca yönlendirilen kalkınma, yerli halklar gibi yeni konulara eğilmektedir. Bunun yanısıra da, yoksullar için yaşamsal açıdan gerekli alt yapının sağlanmasına çalışmaktadır.
▪ Dünya Bankası eğitim için en fazla dış kredi veren kuruluştur.
▪ Dünya Bankası HİV/AIDS’e karşı yürütülen savaşımda en fazla dış kredi sağlayan kuruluştur.
▪ Dünya Bankası sağlık programları için en fazla dış kredi sağlayan kuruluşlardan biridir.
▪ Dünya Bankası borç yükünün hafifletilmesini kesinlikle desteklemektedir.
▪ Dünya Bankası biyo-çeşitlilik projeleri için en fazla fon sağlayan Uluslar arası kuruluşlardan biridir.
▪ Dünya Bankası eskiye kıyasla daha çok ortaklıklar halinde çalışmaktadır.
▪ Dünya Bankası yolsuzluğa karşı yürütülen savaşımda liderdir.
▪ Sivil toplumun bankanın işlerindeki daha da artmaktadır.
▪ Dünya Bankası çatışmadan çıkan ülkelere yardım etmektedir.
▪ Dünya Bankası yoksulların sesini dinlemektedir.
Dünya Bankası Hakkında Bilmediğiniz 10 Husus
“BANKANIN ÖNCELİKLERİ DRAMATİK BİR BİÇİMDE DEĞİŞMİŞTİR”
1980 yılında enerji sektörüne yapılan yatırımlar Banka’nın verdiği kredilerin %21’ini oluşturuyordu. Bugün ise bu oran %7’ye yakındır. Buna karşılık sağlık, beslenme, eğitim, emeklilik ve diğer sosyal hizmetlere sağlanan doğrudan destekler 1980’deki %5’ten bugün %22’ye yükselmiştir. 184 ülkenin sahip olduğu Banka, kalkınmayı farklı biçimde yapmakta ve cinsiyet, toplumca yönlendirilen kalkınma, yerli halklar gibi yeni konulara eğilmektedir. Bunun yanı sıra da, yoksullar için yaşamsal açıdan gerekli alt yapının sağlanmasına çalışmaktadır.
1- Dünya Bankası eğitim için en fazla dış kredi veren kuruluştur 1963’te eğitim fonlamasına başlanmasından bu yana, Dünya Bankası 31 milyar ABD doları kredi sağlamıştır ve halen 83 ülkedeki 158 eğitim projesini finanse etmektedir. Banka; ulusal hükümetler, Birleşmiş Milletler kuruluşları, bağış verenler, sivil toplum örgütleri ve diğer ortaklarla birlikte çalışarak gelişmekte olan ülkelerin Herkese Eğitim hedeflerinin gerçekleştirilmesi için yaptıkları çabalara yardımcı olmaktadır. Bu amaçlar, 2015 yılına kadar, özellikle kız çocukları ve dezavantajlı çocuklardan başlayarak tüm çocukların ilk eğitime kaydolup öğrenimlerinin tamamlanmasını öngörmektedir. Banka’nın sağladığı eğitimle ilgili kredilere iyi bir örnek, okuma yazma bilen kadınların ulusal ortalamanın altına düştüğü bölgelerdeki kız çocuklarını hedef alan Hindistan Bölge İlk Eğitim Programıdır. Banka’nın bu program için yaptığı fonlama halen 1.3 milyar ABD dolarına ulaşmış durumdadır ve 29 Hint eyaletinden 18’inde okuma yazma oranının düşük olduğu 271 bölgedeki 60 milyondan fazla öğrenciye hizmet sağlamaktadır. Brezilya, El Salvador, Trinidad ve Tobago’da ise, Banka’nın projeleri, yerel yönetimlere yerel okullarla öğretmenlerin performanslarını değerlendirterek eğitimin kalitesini iyileştirmektedir.
2- Dünya Bankası HİV/AİDS’e karşı yürütülen savaşımda en fazla dış kredi sağlayan kuruluştur Her gün 14,000 insan daha HİV virüsüne yakalanmaktadır. Bunların yarısı 15 ile 24 yaşları arasındadır. HİV/AİDS son elli yıl içinde gelişmekte olan ülkelerin elde ettiği kazançları hızla ters yüz etmektedir. Bu hastalığa global düzeyde cevap veren UNAIDS’in bir destekleyicisi olarak Dünya Bankası HIV/AIDS’in yayılmasına karşı savaşımında 1.7 milyar ABD doları ayırmıştır. Etkin bir HİV/AİDS stratejisi olan hiçbir ülkenin fonlamadan yoksun kalmayacağını taahhüt eden Banka, Afrika ülkeleriyle ortaklaşa olarak, sivil toplum kuruluşlarına ve topluluklarına önemli kaynaklar sağlayan Çok Ülkeli HİV/AİDS Programına (MAP) ön ayak oldu. Programdan yararlananların çoğunluğu HİV/AİDS ile ilgili oldukça yeni yaklaşımlar geliştirirken diğerleri de bu deneyimleri yerel koşullara uygulamaktadır. 2002 yılında MAP, Afrika ülkelerinin ulusal önleme, bakım ve tedavi programlarını desteklemek üzere 1 milyar ABD doları kadar katkıda bulundu. Banka ayrıca Karayipler’de HİV/AİDS’e karşı savaşımda bulunmak için 155 milyon ABD dolarını onaylamıştır. Bu bölgelerdeki HİV/AİDS programlarını desteklemeye de devam etmektedir.
3- Dünya Bankası sağlık programları için en fazla dış kredi sağlayan kuruluşlardan biridir Yoksulluğun azaltılması ve ekonomik kalkınmanın temelinde, yoksul insanlara asgari sağlık ve beslenme koşullarının sağlanması yatar. Son birkaç on yıllık dönemde birçok ülkede önemli başarılar elde edilmişse de birçok büyük sorun da devam etmektedir. Her yıl gelişmekte olan ülkelerde ölen 11 milyon çocuk içinde yaklaşık %70’i zatürree, ishal, sıtma, kabakulak ve HİV/AİDS gibi bulaşıcı hastalıklardan ve beslenme yetersizliğinden ölmektedir. Dünya Bankası, her yıl, gelişmekte olan ülkelere sağlık, beslenme ve nüfus projeleri için ortalama 1 milyar ABD doları yeni kaynak sağlamaktadır. Banka fonları 46 ülkede sıtmaya, 30 ülkede de vereme karşı yapılan savaşımda yardımcı olmaktadır. Çin’de hane halklarının %90’ından fazlasına iyotlanmış tuz sağlamıştır. Bunun anlamı iyot yetersizliğinden kaynaklanan düşük, ölü doğum, deformasyon ve zekâ geriliğinin azaltılmasıdır. Banka ayrıca Senegal’de çocukların yetersiz beslenmesinin önlenmesi ve tedavisinde annelere yardımcı, Brezilya’da ise çocuk hastalıklarının entegre biçimde önlenme ve tedavisinde destek olmaktadır.
4- Dünya Bankası borç yükünün hafifletilmesini kesinlikle desteklemektedir 1996 yılında Dünya Bankası ve Uluslarası Para Fonu (IMF) dünyanın en yoksul ve en borçlu ülkelerinin dış borç yükünün azaltıImasi için ilk kapsamlı yaklaşımı oluşturan Aşırı Borçlu Yoksul Ülkeler (HIPC) girişimini başlatmıştır. Şu anda 26 ülkeye sağlanan 40 milyar ABD doları ile borç yükleri hafifletilmektedir. Borç yükünü azaltan başka yöntemlerle HIPC girişimi bu ülkelerin dış borçlarını üçte iki oranında düşürerek borçluluk oranlarını gelişmekte olan ülkelerin ortalama oranının çok altına çekecektir. Bu girişimin bir koşulu olarak, söz konusu ülkeler bütçe önceliklerini önemli sosyal ve beşeri kalkınma sektörlerine yönlendirmektedir. Örneğin, Ruanda ilkokul kayıtlarını artırmak ve öğretmen istihdam etmek icin hedefler saptamıştır. Honduras ise yoksul topluluklarda en az 100,000 kişiye asgari anne/çocuk sağlık bakımı sağlamayı planlamaktadır. Kamerun’da da kaynaklar HIV/AIDS’ karşı yürütülen savaşım için kullanılmakta ve başka hususların yanında eğitimi yaygınlaştırılarak yüksek risk taşıyan nüfusun prezervatif kullanması teşvik edilmektedir.
5- Dünya Bankası biyo-çeşitlilik projeleri için en fazla fon sağlayan Uluslararası kuruluşlardan biridir 1988 yılından beri, Banka biyo-çeşitlilik projelerinin en büyük fonlayıcılarından biri olmuştur. Biyo-çeşitlilik global bir sorun olduğu halde, maliyeti en çok kırsal kesimdeki gıda, barınma, ilaç, gelir, istihdam ve kültürel kimlik yönünden çevreye en fazla bağlı olanları etkilemektedir. Bu nedenle Banka, Conservation International, Global Environment Facility, MacArthur Foundation ve Japon hükümetinin de katılımıyla, gelişmekte olan ülkelerin biyo-çeşitlilik yönünden duyarlı olan noktalarını koruyacak bir fona önderlik etmektedir. Yeryüzünün sadece %1.4’ünü oluşturan bu bölgelerde yerel cinslerin %60’ı bulunmaktadır. Çevreyle ilgilenmek Banka’nın yoksulluğu azaltma görevinin ayrılmaz bir parçasıdır. Çevre değerlendirmeleri ve koruma politikalarına ek olarak, Banka’nın yeni çevre stratejisi, iklim değişikliği, su kaynakları ve biyo-çeşitlilik konularına ağırlık vermektedir. Halen Banka’nın proje portföyü içinde belirgin çevre hedefleri olanlar 14 milyar ABD doları tutarındadır.
6- Dünya Bankası eskiye kıyasla daha çok ortaklıklıklar halinde çalışmaktadır Son altı yıl zarfında Dünya Bankası yoksulluğa karşı yürütülen global savaşımda birçok ortaklığa katılmıştır: Örneğin, ormanların korunması için Dünya Yabani Hayat Fonu’na, global ısınmayı azaltmak için de Prototype Carbon Fonu’na katılmıştır. Banka, ayrıca tanınmış Uluslararası Tarım Araştırması Danışma Grubunu (bu kuruluş etkin bilim tekniklerini açlığın ve yoksulluğun azaltılması, beslenme ve sağlığın geliştirilmesi ve çevrenin korunmasi için seferber etmektedir) desteklemek için Gıda ve Tarım Teşkilatı (FAO) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’na (UNDP) katılmaktadır. En Yoksullara Yardım İçin Danışma Grubu aracılığıyla (CGAP), Banka, bağış yapanlar ve uluslararası finansal kuruluşlarla işbirliği yaparak aşırı yoksullara finansal hizmetlerin götürülebilmesi için mikro finans kuruluşlarının kapasitesini geliştirmektedir. Nehir körlüğüne karşı yürütülen bir ortaklık başarıyla 600,000 kişiyi körlüğe karşı korumuş ve tarıma 25 milyon hektar kazandırmıştır. Yıllık bazda 22 milyon kişiyi de bu hastalk nedeniyle tedavi ettirmektedir.
7- Dünya Bankası yolsuzluğa karşı yürütülen savaşımda liderdir Yolsuzluk kalkınma için bir engeldir: kamu kaynaklarını en fazla ihtiyacı olanlardan saptırıp yoksul insanları vergilendirmektedir. 1996’dan beri Banka, 100’e yakın ülkede yolsuzluğa karşı 600’ü aşan yönetim önlem programına önderlik etmiştir. Bu önlemler, kamu yetkililerince varlıkların açıklanmasından, hakimlerin eğitilmesi ve gazetecilere soruşturucu muhabirliğin öğretilmesine kadar değişmektedir. Yeni projelerin dörtte biri kamu harcaması ve finansal reform koşullarını içermektedir. Daha da önemlisi, Banka’nın yolsuzluğu ortadan kaldırma taahhüdü, soruna global olarak tepki gösterilmesine yardımcı olmuştur. Dünya Bankası; planlama ve işlemsel faaliyetlerinde yönetimle ilgili ve yolsuzluğu önleyici önlemleri bir araya getirmeye çalışmaktadır. Banka, ayrıca finanse ettiği projelerin yolsuzluktan arındındırlmasını sağlamakla da yükümlüdür. Son dört yıl içinde Banka ödünç verilmesi ve yolsuzlukla ilgili sıkı kurallar koymuş ve ayrıca yolsuzluk şikâyetleri için kimlik sorulmayacak bir telefon hattı oluşturmuştur. 2002 Temmuz ayı itibariyle de Banka, 77 fima ve kişiyi de belirleyerek Banka ile finans sözleşmesi yapmasını yasaklamıştır.
8- Sivil toplumun Banka’nın işlerindeki rolü daha da artmaktadır Geçtiğimiz mali yıl içinde Banka’nın onayladığı projelerin üçte ikisinden fazlası uygulama aşamasında sivil toplum kuruluşlarının (NGO) aktif katılımını ilgilendiriyordu ve ülke stratejilerinin çoğu da sivil toplumdan sağlanan danışmanlıktan yararlanmıştır. Banka’nın halen 70 ülkede çalışan uzmanları NGO’lara ulaşabilmekte ve onlarla AIDS eğitiminden çevresel sorunlara kadar birçok alanda işbirliği yapmaktadır. Güney Asya’da ise Banka, sivil toplumla cinsiyet stratejilerini, Doğu Avrupa’da savaş sonrası yardımı ve yönetimini, Latin Amerika’da yetklilendirmeyi ve reformun sosyal etkilerini danışmaktadır. Sivil toplumun Banka projelerine katılımına iyi bir örnek olarak Doğu Timor gösterilebilir; buradaki bir Yetkilendirilmiş Topluluk ve Yerel Yönetim Projesi, yol onarımı, içme suyu sağlanması ve ekonomik faaliyetlerin topluluk projeleriyle yeniden başlatılmasında demokratik biçimde seçilen ve gençlik, kadınlar, kilise ve çiftçi gruplarından oluşan köy konseylerine destek vermektedir.
9- Dünya Bankası çatışmadan çıkan ülkelere yardım etmektedir Banka, halen çatışmadan etkilenmiş 40 ülkede, savaşta parçalanan nüfuslara yöneltilen uluslararası yardımı desteklemek, barış içinde kalkınmayı sürdürmek ve zulmün yeniden başgöstermesini engellemek için çalışmaktadır. Banka’nın faaliyetleri, ekonomiye tekrar hayatiyet kazandırmak, savaştan etkilenen bölgelerde yatırım yapılması, savaşta hasar gören altyapının onarımı, dul ve çocuklar gibi savunmasız grupları hedefleyen programların hazırlanması gibi çeşitli ihtiyaçlara cevap vermektedir. Banka ayrıca silâhsızlanma, seferberliğin kaldırılması, eski savaşçıların yeniden entegrasyonu, mayın araştırması ve uyarı önlemlerini de desteklemektedir. Banka’nın desteklediği kapsamlı ve yenilikçi projelerinin bazıları şöyledir: Afganistan’daki altyapının imarı ile topluluk güçlendirme çabaları, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde sokak çocuklarının rehabilitasyonu, Güney Sırbistan’da yerel hükümet faaliyetleri, Doğu Timor’da yeni devlet memurları için eğitim ve Haiti’de de ulusal mutabakat ve yurttaş katılım programı.
10- Dünya Bankası yoksulların sesini dinlemektedir. 10 ülkedeki 60,000 insanla yapılan görüşmeler kadar günlük işlerimiz de bize yoksulluğun sadece yetersiz gelir ve beşeri gelişmeden ibaret olmadığını öğretmiştir. Yoksulluk ayrıca sesini duyuramamak, yeterince temsil edilememek demektir. Kötüye kullanıma ve yolsuzluğa karşı savunmasız olmak demektir. Temel hareket serbestisi, seçim ve imkân yetersizliği demektir. Yoksulluk içinde yaşayan insanların pasif değil tersine yoksulluğun ortadan kaldırılmasında en etkin ve aktif olarak ele alınması gereğine inanıyoruz. Yoksulluğa karşı yürütülen yetkilendirme yaklaşımı, yoksul insanları kalkınma sürecinin merkezine koyarak kendi yaşamlarını denetleyebilecekleri koşulların yaratılmasıdır. İstedikleri bilgilere ulaşma imkânı sağlanılması karşında kendilerinden de ilgi, katılım, sorumluluk ve yerel olarak örgütlenebilme yeteneği beklenmektedir. Bugün Banka’nın, desteklediği toplumsal yönlendirme projelerinin tutarı 2.2 milyar ABD dolarıdır. Endonezya’da 15,000 köy ve topluluk grubu yerel fonlama sağlanması için kendi önerilerini geliştirmektedir. Benin’de de kadınlar ormanların korunarak yakıt kaynağı yerine gelir kaynağına dönüştürülmesi için işbirliği yapmaktadır.