YEŞİL BİNA
Bina türlerine, kullanım amaçlarına ve yapıldıkları konumlara göre farklı özellikler taşıyan YEŞİL BİNA’nın ana amacı sürdürülebilir, çevreye duyarlı binalar olmalarıdır. İlk akla gelen YEŞİL BİNA özellikleri:
- Bina yüzey ve duvarlarında bulunan hava sızdırmazlığı ve buhar bariyeri,
- Güneşten ısı kazancı,
- Su verimliliğine sahip musluklar, sifon mekanizmaları,
- Yağmur suyu hasat sistemi
- Malzeme geri dönüşüm tesisi;
- Mümkün olduğu durumlarda yenilenebilir enerji (güneş panelleri ve mini rüzgâr türbinleri),
- Yaygın Bitki Örtüsü,
- Sürdürülebilir siteler.
YEŞİL BİNA Neden Önemlidir?
Çevresel: Su ve enerji israfını azaltır. Doğal kaynakları korur, su ve hava gibi kaynakların kalitesini arttırır. Biyoçeşitliliği ve ekosistemi korur. GES (Güneş Enerjisi Santrali) gibi yenilenebilir enerji kaynakları yaygın biçimde kullanılır. Atık, kirlilik azaltımı ve geri dönüşümünü sağlamak için önlemleri bünyesinde bulundurur. Kullanılan malzemelerde toksik özellikte materyaller yerine etik ve sürdürülebilir ürünler tercih edilir. Tasarım ve inşaat aşamasında çevre koşulları göz önünde bulundurularak değişen çevrelere uyum sağlanır.
Ekonomik: Maliyetleri düşürürken ve değeri arttırır. Verimliliğini arttırırken, çevre ve sağlık koşullarını destekleyen binalar oluşturmaya odaklanır. Enerji ve su verimliliği ile faturalarda maliyet tasarrufları oluşturur. Yeşil ürün ve hizmetler için pazar oluşturur.
Sosyal: YEŞİL BİNA tasarımı, inşaat ve işletme sürecinde kullanıcıların yaşam kalitesi göz önünde bulundurularak, sağlığı ve konforu iyileştirir.
YEŞİL BİNA Sertifikaları Nelerdir?
LEED Sertifikası: Leed (Leed-Leadership in Energy and Environmental Design) USGBC tarafından çıkarılan ve GBCI tarafından verilen Amerika menşeili bir sertifikadır. Mevcut binalarda, işyerlerinde, okullarda ve tüm bina türleri için kullanılabilir. Leed, puan tabanlı bir sistemdir ve her bina projesi belirli YEŞİL BİNA kriterlerini karşılamak için Leed puanı kazanır. Yedi adet Leed kredi kategorisinin her birinde projeler, özellikle belirli önkoşulları karşılamalı ve puan kazanmalıdır. Puan toplamı 40-49 olanlar “normal sertifikalı”, 50-59 olanlar “gümüş sertifikalı”, 60-79 olanlar “altın sertifikalı”, 80- ve üzeri olanlar “platin sertifikalı” olarak derecelendirilir. Puanların dağılımı enerji verimliliği ve CO2 azaltan stratejilere dayanır. Her kredi iklim değişikliği, iç mekân kalitesi, kaynak tüketimi ve su kullanımı dahil olmak üzere daha fazlasını da içeren 13 adet çevresel etki kategorisine sahip bir liste ile değerlendirilir. YEŞİL BİNA Sertifikasyon Enstitüsü (GBCI) tarafından bir ağ üzerinden, üçüncü kişilerin sertifikasyon işlemleri yönetilmektedir.
Breeam Sertifikası: Breeam (The Building Research Establishment’s Environmental Assessment Method) sertifika sistemi, dünyanın önde gelen ve ilk çevresel değerlendirme yöntemidir. İlk kez İngiltere’de 1990 yılında BRE (Building Research Establishment) tarafından geliştirilmiştir. Dünya genelinde yüz binlerce bina Breeam değerlendirme sistemi ile sertifika almış, bir milyonun üzerinde bina başvurmuştur. Breeam değerlendirme sistemi, bir binanın özelliklerini, tasarımını ve bina özelliklerini ayarlayan kabul görmüş performans ölçülerini kullanmaktadır. BREEAM’a göre puanlama 10 ana kategoride yapılır. Bina Yönetimi, Sağlık ve İyi Hal, Enerji, Su, Arazi Kullanımı ve Ekoloji, Ulaşım, Malzeme, Atıklar, Kirlilik, İnovasyon. Alana göre alınan puanlar toplanır ve toplam puanı 30 ve üstü çıkanlar “geçer”, 45 ve üstü çıkanlar “iyi”, 55 ve üstü çıkanlar “çok iyi”, 70 ve üstü çıkanlar “mükemmel”, 85 ve üstü çıkanlar “olağanüstü” olarak değerlendirilir.
Breeam sertifikası almaya hak kazanmış binalar, Breeam internet sayfasında yayınlanmaktadır. Güncel olarak Türkiye’de 61 adet bina Breeam sertifikası sahibidir. Binaların sertifika dereceleri “olağanüstü” ve “iyi” arasında her seviyede mevcuttur. Türkiye’de Breeam sertifikası almış olan binalara baktığımızda çoğunluklu olarak alışveriş merkezlerini görmekle birlikte, mesken binadan, üniversite yerleşkesine kadar çeşitli binalar mevcuttur.
DGNB Sertifikası: “Deutsche Gesellschaft Für Nachhaltiges Bauen” Alman sürdürülebilir yapı sertifikası, 2009 yılında ofis ve idare binaları için geliştirilerek 2010 yılında mevcut ve yeni binalar, eğitim kurumları ve ticari binaları da kapsayan uluslararası bir sistem haline gelmiştir. DGNB, sürdürülebilirlik kriterlerini karşılamak için malzeme geliştirmek, binaların inşaat ve işletme sürecini planlamak, çözüm önerileri sunmak, sürdürülebilir binaya verilebilmesi için bir kalite etiketi geliştirmek, kaynakları verimli ve kârlı kullanan kullanıcılar için konfor, performans ve refah sağlayan çevre dostu bir altyapı oluşturmayı amaçlamaktadır. DGNB sertifikasyon sisteminin bina değerlendirme kriterleri ise Ekolojik Nitelik, Teknik Nitelik, Sosyokültürel Nitelik, Ekonomik Nitelik, Süreç Niteliği, Yerleşim Yeri Niteliğidir. Binanın kriterleri yerine getirmesi halinde DGNB sertifikası almaya hak kazanır. DGNB sertifikası almak için 6 kriterin ağırlıklı puanı hesaplanır ve toplanır. 35 ve altı puan alan binalar sertifikaya hak kazanamaz. 35-50 arası puan alanlar “bronz sertifika”, 50-65 arası puan alanlar “gümüş sertifika”, 65-80 arası olanlar “altın sertifika” olarak derecelendirilir.
IISBE Sertifikası: IISBE (The International Initiative for a Sustainable Built Environment), 1996 yılında GBC (Green Building Challenge) tarafından Gbtool adında, Mart 2008’de ise SBTool isminde Microsoft Excel programında geliştirilmiş, her çeşit yerel koşula ve bina türüne uygun, çevresel değerlendirme aracı olmuştur. SBTool, bina ve projelerin sürdürülebilirlik performansının değerlendirilmesi için genel bir çerçevedir. Aynı zamanda yerel organizasyonların derecelendirme sistemlerini geliştirmesine yardımcı olan, kendi yerel koşullarını ekleyebilecekleri kendi dillerinde kullanabilecekleri bir araçtır. Yerel koşullar sisteme dahil edilene kadar, bu sistem bir değerlendirme aracı haline gelmez. Değerlendirme için performans kriterleri Bölge Uygunluğu ve Gelişimi, Enerji ve Kaynak Tüketimi, Çevresel Yükler, İç Mekân Çevre Kalitesi, Servis Kalitesi, Sosyal ve Ekonomik Özellikler, Kültürel ve Algısal Özellikler. Bu kategoriler altında pek çok performans kriteri belirlenmiştir. Binalar, bu kriterlere uygun olan ağırlık kat sayıları ile değerlendirilerek puanlanırlar. Değerlendirme sonunda bina, “-1: olumsuz uygulama”, “0: kabul edilebilir uygulama”, “3: iyi uygulama”, “5: en iyi uygulama” şeklinde puanlanarak derecelendirilmektedir.
Greenstar Sertifikası: 2003 yılında Avustralya YEŞİL BİNA Konseyi (GBCA) tarafından binaların çevresel tasarımı ve yapımı için geliştirilen bir değerlendirme sistemidir. Greenstar bir binanın ideal koşullarda tasarım, yapım ve yönetim süreçlerinin çevresel potansiyelini ölçer. Green Star sertifika sistemi, binaların çevresel değerlendirmesinde ortak bir dil oluşturulması ve sürdürülebilir tasarıma öncülük edilmesi için toplumsal bilincin arttırılmasını sağlamak için oluşturulmuştur. Diğer sertifika sistemlerinde olduğu gibi değerlendirme için enerji, salınım, malzeme, yönetim, iç mekân çevre kalitesi, arazi kullanımı ve ekoloji, su, ulaşım gibi kategoriler belirlenmiştir. Belirlenen bu kategoriler için toplanan puanlar, değerlendirmesi yapılacak binanın bulunduğu bölgenin koşulları göz önünde bulundurularak ağırlık katsayıları ile çarpılır, inovasyon puanları da eklenerek, değerlendirme sonu toplam puan oluşturulur.
Green Star sertifika sisteminde kazanılan puanlar 1 ile 6 yıldız aralığında değerlendirilirler. Puanı 10-19 arası olanlar “1 yıldız” düşük durumda, puanı 20-29 arası olanlar “2 yıldız” ortalama durumda, puanı 30-44 arası olanlar “3 yıldız” iyi durumda, puanı 45-59 arası olanlar “4 yıldız” çok iyi durumda, puanı 60-74 arası olanlar “5 yıldız” Avustralya’nın en iyisi durumunda, puanı 75 ve üstü olanlar “6 yıldız” Dünyanın en iyisi durumunda derecelendirilir.
Casbee Sertifikası: Casbee (Comprehensive Assessment System For Built Environment Efficiency) 2004 yılında Japon Sürdürülebilir Bina Konsorsiyumu tarafından uygulamaya konulan binaları çevresel etiketleme yöntemidir. Casbee, binaların yaşam döngüsü ile ilgili dört adet değerlendirme aracı oluşturmuştur. Tasarım Öncesi için Casbee, Yeni Binalar için Casbee, Renovasyon için Casbee, Mevcut Binalar için Casbee.
Casbee değerlendirme sonuçları, Bina Çevre Verimliliği (BEE) değerine göre belirlenir. Bina Çevre Verimliliği (BEE), Q ile ifade edilen bina çevre kalitesinin, L ile ifade edilen bina çevresel yüklerine bölünmesi sonucu elde edilir. BEE=Q/L olarak hesaplanan değerlerin sayısal sonuçlarına göre derecelendirilir. Bu dereceler: BEE = 0.5’ten az ise C sınıfı zayıf dereceli, BEE = 0.5 – 1.0 arasında ise B- sınıfı az zayıf dereceli, BEE = 1.0 – 1.5 arasında ise B+ sınıfı iyi dereceli, BEE = 1.5 – 3.0 arasında ise A sınıfı çok iyi dereceli, BEE = 3.0 ve üzerinde ise S sınıfı mükemmel dereceli.
Green Globe Sertifikası: Green Globe, 1996’da BREEAM Canada’nın CSA yayınını temel alarak 2000 yılında mevcut binalarda kullanılmak üzere Kanada Enerji ve Çevre Konseyi tarafından geliştirilmiştir. Kanada’da mevcut binaların lisanslanmasında kullanılan program, BOMA BESt (Bina Çevre Standardı) olarak adlandırılmaktadır. Değerlendirmelerin kategorileri Enerji, İç Ortam Kalitesi, Alan, Su, Kaynaklar, Emisyonlar, Proje/Çevre Yönetimi.
WELL Sertifikası: Önde gelen sağlık uzmanları, bilim adamları ve endüstri profesyonelleri iş birliği ile uzun süreli kapsamlı araştırmalar sonucu ortaya çıkmış olup, mekanların kullanıcılar üzerindeki etkileri üzerine mevcut araştırmaların kapsamlı bir incelemesine, bilimsel ve teknik olarak detaylı olarak değerlendirilmesine dayanan sertifikasyon sistemidir. WELL Bina Standardı, yalnızca binanın kullanıcılarının sağlık ve sıhhati üzerine odaklanan ilk standart olup bina kullanıcıları, tasarımcılar, mühendisler, müteahhitler ve bina işletmecileri tarafından uygulanabilen 7 temel kavram ve 100 performans ölçütü, tasarım stratejisi ve politikasından oluşmaktadır. WELL Bina Standardı; ticari ve kurumsal binalar için uygulanabilir olup, Yeni ve var olan binalar, Yeni ve mevcut iç mekanlar, Çekirdek ve kabuk üç bina tipolojisine uygulanabilmektedir.
WELL Bina Standartı’nın gerekliliklerinin yerine getirilmesi için ortamın üçüncü taraf kişilerce değerlendirilmesi ve performans testlerinin yapılması gerekmektedir. WELL Sertifikalı ortam ve binalar, kullanıcıların; yapılı çevrede beslenme alışkanlıklarının, aktivite seviyelerinin, ruhsal durumlarının, uyku düzenlerinin, konfor koşullarının ve performanslarının gelişmesine yardımcı olmaktadır. WELL, Uluslararası WELL Bina Enstitüsü (IWBI) tarafından yönetilmekte olup, üçüncü taraf sertifikasyon işlemleri Green Business Certification Inc. (GBCI) iş birliği ile yürütülmektedir.
Kaynaklar:
https://bregroup.com/services/testing-certification-verification/
https://www.ibec.or.jp/CASBEE/english/
